YATIRIMCILARIN yüksek enflasyon ortamında reel getiri arayışına girdiği son dönemde borsa ve halka arzlar önemli bir alternatif haline gelmişti. Ancak son aylardaki halka arzlar beklenen getiriyi sağlamıyor. Geçen yıl rekor sayıdaki halka arzdan sonra bu yıl uzmanlardan gelen ilk uyarı, yatırımcıların seçerken daha seçici olması yönündeydi. Bu seçiciliği sağlamak için de şirket hakkındaki bilgilerin yer aldığı izahnameyi okumanın hayati önem taşıdığına vurgu yapılıyor.
Son dönemdeki halka arzlarda normalde görmeye alışkın olunan tavan serileri görülemeyince, hatta halka arz fiyatının altına sarkmalar oluştuğu gözlenince bu uyarılar yeniden gündeme geldi. Borsa İstanbul’da Halka Arz endeksi de son üç ayda 117 bin 939 puan seviyesinden 99 bin 526 puana kadar çekildi. Peki bu düşüşün nedeni ne, halka arzlarda görülen kazanç dönemi bitti mi?
‘BEKLENTİ OLUŞMADI SATIŞ YOĞUNLAŞTI’
Hürriyet’e konuşan İnfo Yatırım Stratejisti Çağlar Toros, beklenen getirinin sağlanamamasının yatırımcıları satış yönünde yoğunlaştırdığına dikkat çekiyor. “Halka arzlar son zamanlarda beklenen getiriyi yaratmıyor. Zaten geçmiş dönemlerde de getiriler ne kadar rasyonel ya da değil tartışma konusuydu” diyen Toros, “Halka arzlara yoğun talep olmakla birlikte, halka arz boyutu yüksek üç halka arzın sıkışık takvimde yoğunlaşması; bu kapsamda getiri ve beklentilerin oluşmaması yatırımcı psikolojisini satış tarafında yoğunlaştırdı” ifadelerine yer verdi.
BIST 100’deki düşüşleri de ‘kâr realizasyonu’ olarak değerlendiren Toros, “Teknik olarak ekim ayında başlayan ve tepelerin birleşmesi ile oluşan yukarı yönlü trend ile 10 bin seviyesinin üstünde tutunan bir endeks var. Yabancı takas oranındaki artış ve yabancı kurumların Türkiye ekonomisi ve hisse senetlerine verdiği not, endeksin sağlam kalmasına neden oluyor” değerlendirmesinde bulundu.
‘KÂR ORANI DÜŞÜKSE ELDEN ÇIKARILIYOR’
Hürriyet’e değerlendirmelerde bulunan Ata Yatırım Yurtiçi Piyasalar Uzman Yardımcısı Emre Özdemir’e göre ise, halka arzlardaki düşüşün en önemli sebeplerden biri, ‘her halka arzda uzun süreli tavan serilerinin görülemeyebileceği ihtimali’. Bu yüzden özellikle bireysel yatırımcının daha temkinli davrandığını; kâr oranı küçük bile olsa bir an önce hisseyi elden çıkarma yoluna gittiğini söyleyen Özdemir, yaşanan bu satışın da halka arzda düşüşü beraberinde getirdiğine dikkat çekti.
“Son dönemdeki halka arzları incelemek gerekirse; normalde görmeye alışkın olduğumuz tavan serilerini göremiyoruz, hatta halka arz fiyatının altına sarkmalar oluşabiliyor” diyen Özdemir, bunların sebeplerinin ne olduğuna yönelik şu değerlendirmeyi yaptı:
3 ÖRNEK ÜZERİNDEN DÜŞÜŞÜN NEDENLERİ
“Öncelikle arza gelen talep oranı fikir verebilir. Örneğin bir şirket, ilk işlem gününde tavanda açılış yapmayı başaramamış, ilerleyen saatlerde tavana ulaşmayı başarmış ve sonraki işlem gününde kayıp oluşmuştu. Bu halka arza 1.9 kat talep gelmişti. Bir başka hissenin de ilk işlem günü performansına bakacak olursak, tavanda açılış yapmayı başarmış ancak gün içinde aşağıya doğru sarkmalar görülmüştü. Bu halka arza gelen talep oranı ise 2.7 kat olmuştu. Başka bir halka arz ise, ilk işlem gününde tavanda sabit bir seyir göstermişken ikinci işlem gününde tabanda kapanış sergilemişti. Bu arzın talep oranına baktığımızda ise 2.60 kat talep geldiğini görüyoruz.
‘YATIRIMCI TEMKİNLİ’
Tavan serilerinde tek etmen, halka arza gelen talep değil. Her halka arzda uzun süreli tavan serilerinin görülemeyebileceği ihtimali özellikle bireysel yatırımcının daha temkinli davranmasına yol açıyor. Dolayısıyla sonrasındaki arzlara gelen talep oranlarında düşüşler ve hisse işleme başladıktan sonra kâr oranı küçük bile olsa bir an önce zarar ihtimalini göze almadan hisseyi elden çıkarma isteğine yol açabiliyor.”
‘İZAHNAMEYİ MUTLAKA OKUYUN’
2021 ve 2022’nin ardından 2023 de halka arzlar açısından rekor bir yıl olmuştu. Geçen yıl piyasaya 54 yeni şirket girmiş; toplam halka arz büyüklüğü 80 milyar TL’ye ulaşmıştı. 2023’te gerçekleşen rekor sayıdaki halka arz, bireysel yatırımcı sayısındaki 4 milyonluk artışta başrolü oynamıştı. 2024’e girildiğinde öne çıkan uyarılardan biri, yatırımcıların hisse seçerken daha seçici olması yönündeydi. Ata Yatırım Yurtiçi Piyasalar Uzman Yardımcısı Emre Özdemir de halka arz yatırımcılarına ‘halka arza katılırken izahnameyi okumak hayati önem taşıyor’ uyarısında bulundu. Özdemir’in bahsettiği halka arz izahnamesi, ortaklığa ve halka arz edilecek paylara ilişkin tanıtıcı bilgilerin, tasarruf sahiplerine halka arzın ne şekilde gerçekleştirileceğine ilişkin bilgilerin yer aldığı bir metin. Özdemir, “Çünkü özellikle şirketin halka arzdan gelecek fonu nerede kullanacağı ve geçmiş dönem finansal sonuçları gelecek talep için önemli bir etmen” değerlendirmesinde bulundu.
YATIRIMCI SAYISINA HALKA ARZ DOPİNGİ
MEVDUAT faizlerindeki yükseliş ivmesinin sürmesi, borsadaki yatırımcı sayısındaki azalmada etkili olmuş; 2023’ün son ayında borsadan aylık bazda 562 bin 115 yatırımcının çıktığı görülmüştü. Bu da aylık bazda rekor yatırımcı çıkışına işaret etmişti. Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) verileri, aradan geçen beş ayda, pay senedi yatırımcı sayısının halka arzlarla birlikte yeniden yükselişe geçtiğini ortaya koydu. Buna göre, Borsa İstanbul’da yatırımcı sayısı, 11 Mayıs itibarıyla 8 milyon 570 bin 847’ye ulaştı. Aynı hafta pay senedi değeri ise 14.28 trilyon TL’ye yükseldi. Kaydı saklanan menkul kıymetlerin piyasa değeri de 18 trilyon lirayı aştı.
